"Đầu đình trống gõ liên thanh
Giữa đình ca múa dập dành lụa La."
Trống đánh liên thanh khởi đầu một buổi chèo rộn rã. Xung quanh sân đình đã vây kín người, tụ lại ở hai bên lọng che thêu chỉ vàng của vị quan lớn từ trên kinh. Quan lớn họ Đặng, sinh ra ở một thôn nhỏ làng Phên, học hành đỗ đạt rồi làm quan trong triều đến nay đã được gần chục năm. Sống tất bật nơi đất khách quê người, mãi đến nay ngài mới trở về thăm quê cũ nên người dân được thể đỏ mắt mong chờ.Cái Sen mấy ngày nay phải tập đàn suốt là vì thế. Nó với cái Mè cứ đầu sáng là phải ra sân đình, đàn hát đến tận khi bóng chiều ngả về Tây. Cái hội ca vũ trong làng bận đến tất tả, gấp rút tập luyện để tránh mích lòng quan. Nghe đâu con trai trưởng của ngài cũng đến tuổi lấy vợ nên các cô đều hăng say không ngừng, chẳng quên chăm chút nhan sắc, mơ ước một ngày mình sẽ lọt vào mắt xanh của cậu công tử nhà quan.Chính vì phải linh đình nên đoàn chèo thiếu người nghiêm trọng. Siêng cũng phải bỏ dở việc phường dệt mà tham gia cùng chị cùng em, dù đàn không giỏi thì hát cũng không đến nỗi nào. Cái Thắm bé quá chưa đủ tuổi nên chỉ đến để phụ giúp khuân vác đồ, người nhỏ tin hin nhưng được việc gấp đôi người khác. Nhà còn mỗi thằng Hến là rảnh rang, nhưng nó chẳng hào hứng như bao người. Hến chỉ quán xuyến hết việc nhà cửa cơm nước, còn chuyện ngoài đình, nó chẳng để tâm.Tấm lòng con dân đổ ra cũng đến lúc để quan trên chiêm ngưỡng. Trên những chiếc chiếu được đan kĩ lưỡng, các đào nương ngồi ngay ngắn thành từng hàng, bên cạnh là các loại nhạc cụ. Những ả đào hát thì đứng xung quanh, ở giữa là tốp múa phụ họa với áo lụa rực rỡ, trên tay cầm nón quai thao còn thơm mùi cỏ khô. Trời nắng chang chang mà ai nấy đều trang trọng chỉnh chu, chỉ chờ mỗi trưởng làng cùng quan lớn đến lọng là bắt đầu biểu diễn.Chờ được một hồi, quanh đám đào nương bỗng có tiếng xôn xao."Ông trưởng, nguy rồi, ông trưởng ơi! Cô Vãn đột nhiên lăn ra ngất, lay thế nào cũng chẳng tỉnh."Ông trưởng phường chèo sốt sắng."Bỏ cha! Cái cô này, tôi đã dặn là tập luyện vừa thôi, người đâu mà cố đấm ăn xôi quá sức! Giờ biết tìm đâu ra chân đàn nhị bây giờ?"Một cô đào khác lên tiếng "Quan sắp đến rồi, chẳng lẽ ta cứ bỏ lửng một chỗ? Thiếu mất tiếng nhị chắc cũng chẳng sao.""Bỏ là bỏ thế nào! Quan là người trên kinh, trước nay đã xem không biết bao nhiêu đàn hát, thiếu mất một tiếng đàn, người tinh ý sẽ nhận ra ngay. Lúc ấy thì còn gì là danh tiếng phường hát chúng ta nữa."Tiếng xôn xao lo lắng mỗi lúc một to, người này rỉ tai người kia, chốc lát cả hai bên dân làng cũng đều bàn tán. Ai nấy mặt cũng xám ngoét lại, chỉ sợ có sơ sẩy gì, quan lại cho làng mình tiếp đãi không chu đáo.Đúng lúc ấy có một thanh niên lách từ đám đông bước vào."Nếu mọi người không ngại, để tôi được giúp kéo đàn một tay."Người trưởng phường chèo nghi hoặc. "Xin cảm tạ tấm lòng của anh. Nhưng chuyện này không thể bừa được. Cô đào kia luyện tập ngày đêm mới có thể kéo đàn nhị để hầu quan, nếu hỏng một tiếng nhạc, cũng có thể khiến ngài không vui.""Vậy để tôi xin được đàn thử."Ông trưởng nghe vậy bèn sai người đem đến một cây nhị. Thanh niên kia ngồi xuống đàn một bài, nghe xong, ai nấy đều phải nín thở. Bấy giờ ông trưởng chèo mới cúi đầu cảm tạ."Vậy thì ngại quá. Để cậu đây phải giúp kẻ mọn rồi."Siêng vừa được con hầu trong phường hát dặm lại lớp điểm trang, lúc này mới nghía qua người mới đến. Nàng giật mình, kia chẳng phải là người hôm trước đã giúp chị em nhà nàng hay sao? Siêng tưởng y là con nhà bá nhà quan, sao giờ lại ở trong phường hát?Dường như đã bắt gặp ánh nhìn của nàng, người nọ quay ra. Đáy mắt nheo lại một nét cười, làm nàng phải vội quay đi.Tiếng trống bắt đầu buổi hát chèo. Tiếng đàn tấu lên cùng một nhịp, lúc trầm lúc bổng, trong như mặt nước, tinh khiết tựa mây sương. Chàng trai quả không phụ lòng tin của mọi người, tiếng đàn xuất sắc như vậy, khiến ai cũng phải trầm trồ. Duy chỉ có quan lớn là không vui. Khi nhìn thấy y, đôi mày rậm chợt nheo lại.Xung quanh lặng đi vì tiếng dạo đầu, lời hát của ả đào cũng chậm mất một nhịp. Rồi các cô hát mỗi lúc một đều, tiếng hát Sa Lệch (*) róc rách như suối chảy từ thượng nguồn.
"Biển tình mênh mông, biển tình dâu bểSẽ nâng niu ai vững lái chồng chèo?"Điệu múa bông, múa đèn cũng vừa kịp lượt. Bước chân trần của các thiếu nữ dập dìu trên nền chiếu, tạo nên một cảnh hoa nở bung trong cái nắng vàng như mật. Siêng một lần nữa, lại đưa mắt về phía y.
"Thiếp xin chàng đèn sách văn chươngDầu hao thiếp rótBấc non thiếp ngắtNgọn đèn tàn thiếp khâu..."Cái Sen nhận ra có điều chẳng lành. Để ý đến ánh mắt khác thường của chị, lại thấy ông nhà giàu giúp mình hôm bữa, lập tức mặt nó đen lại.Buổi diễn kết thúc tốt đẹp trên cả mong đợi. Ông trưởng hát cúi đầu cảm ơn chàng trai trẻ, tiếp đến là cô đào nương giờ đã tỉnh lại sau trận cảm vừa rồi. Chàng không nhận một đồng tiền công nào, nói rằng chỉ muốn giúp đỡ người cùng làng, sau đó đi mất dạng.Siêng vừa thay khỏi váy lụa liền trở về manh áo thường ngày, tức tốc chạy đi tìm y. Cân trà sen nàng đã phơi từ lâu, nhà nghèo, nàng cũng chẳng biết lấy gì hơn để trả ơn người đã giúp mình. Nàng gặp y tại gốc đa sau đình, lúc này tóc tai đã rối bù, quần áo không ra nếp."Em vốn dân nghèo hèn, biết tiền cũng không thể báo đáp cậu, chỉ có chút tấm lòng mọn này. Trà sen nhà em hái từ sớm hôm, sương vẫn còn đọng trên cánh, uống vào giúp giải độc, tịnh tâm, bớt những phiền muộn."Chàng trai tên Tú thoạt vẻ ngạc nhiên, sau đó cũng tự tay đón nhận."Không có gì. Hôm ấy tôi chỉ tiện tay giúp người, không cần phải báo đáp."Tại một nơi khác, trong một góc sân nhỏ của nhà Lục Cửu, đâu đó vẫn còn vanh vảnh tiếng cái Sen đuổi chó. Con Thắm lo sợ vò đầu bứt tai, trong khi đó thằng Hến thì ôm mặt trầm tư.Cái Sen tiếp lời."Thế giờ, chuyện này mấy người định tính sao? Cái ông đó không rõ lai lịch thân thế, chỉ biết thuộc dạng nhà giàu. Tôi là tôi vẫn không thể tin tưởng được.""Chị Siêng đang để ý người khác, đấy chẳng phải điều tốt hay sao? Chúng ta cũng không thể giấu chuyện này mãi."Cái Thắm thắc mắc, nó nghĩ đến cảnh chị lấy chồng giàu, nhưng rồi nhớ đến vài cảnh cũ mà chợt rùng mình. Thằng Hến lắc đầu phủ nhận."Cái này không được. Chị Siêng như nào chúng ta biết rõ nhất. Để lâu chị lại sinh dằn vặt tự trách mình, thà ngăn trước đi còn hơn."
*Chú thích thêm: Chương này mình viết lâu lắc rồi, hồi đó đi kiếm tư liệu về hát chèo nên thấy giai thoại về Trạng Lường Lương Thế Vinh và một ả đào hát, ý tưởng từ đấy mà ra. Lâu quá riết rồi cũng chẳng nhớ nữa, nay đọc lại mới thấy giật mình. Vẫn nên thêm vào cảnh báo trước cho chắc ăn, kẻo sau này lại mang họa không hay. Tình tiết này không phải sở hữu của mình, nên sau có ai viết về LTV hay tương tự thế thì cũng đừng bảo người khác đạo mình hay mình đạo người ta, tội họ, tội cả mình. :))
Lảm nhảm thế thôi, chúc mọi người đọc truyện vui vẻ :D